شکاف جدید بین جلیلیون و جبهه پایداری| اختلاف بین «حلقه سخت نظام» بر سر چیست و چرا رخ داده است؟
رویداد ۲۴| سیما پروانه گهر: در روز‌های اخیر ماجرای ابلاغ قانون حجاب و پاسخ سیدمحمود نبویان به حمید رسایی در اینباره و موضع گیری سایت رجانیوز- منتسب به جبهه پایداری و نزدیکان دولت سابق- درباره نقش‌های سعید جلیلی و روزنامه کیهان در ماجرای برنامه ریزی برای سخنرانی میرحسین موسوی در صداوسیما در سال ۱۳۸۸ نشان دهنده نقشه جدیدی از تقسیم بندی‌های تازه نقش بسته در بخشی از جریان اصولگرایی است. بخشی که در ادبیات نیروهای سیاسی «تندروها» خوانده می‌شوند.
این رخداد‌های تازه بعضا به عنوان «شکاف در جبهه پایداری» تعبیر و تفسیر شده که البته از منظر آناتومی و جریان شناسی سیاسی نیروهای اصولگرا به خصوص نیروهای راست این جریان، چند ان دقیق به نظر نمی‌رسد و بیشتر در قالب بروز اختلافات بین نیروهای سعید جلیلی و بخش‌های دیگر در منتهاالیه جریان راست از جمله جبهه پایداری است.
علی رغم ائتلاف راهبردی و استراتژیک حامیان سعید جلیلی و جبهه پایداری در سال‌های اخیر، اما به نظر می‌رسد این ائتلاف دچار اختلافاتی جدی شده است. در این فعل و انفعالات چهره‌های جبهه پایداری در یک سو و حلقه سعید جلیلی با یارگیری از اعضا و نزدیکان دولت سابق مختصات جدیدی از تقسیم بندی را در منتهی‌الیه جریان راست ایجاد کرده اند. گویا انتخابات ریاست جمهوری اخیر، مواردی از قبیل قانون حجاب و موضوعات اجتماعی از قبیل فیلترینگ باعث شده تا بین علمای «خالص سازی» اختلافاتی رخ دهد.
یکی از موارد مطرح شده در اینباره انتقادی بود که حمید رسایی نماینده تهران در مجلس دوازدهم و البته از نیروهای جدا شده از جبهه پایداری درباره عدم ابلاغ قانون حجاب در جلسه علنی داشت. انتقادی که با پاسخ سربسته محمدباقر قالیباف نیز همراه شد. وقتی رسایی به قالیباف یادآوری کرد که او وعده ابلاغ قانون در ۲۳ آذرماه را داده بود، قالیباف به او گفت که «همان مرجعی که تاریخ ابلاغ قانونی را ۲۳ آذر اعلام کرده بود حالا نیز از عدم ابلاغ آن ذیل تصمیم شورای عالی امنیت ملی» خبر داده است.
اختلاف نظر و متلک پراکنی بین رسایی و قالیباف البته قصه دیروز و امروز نیست و مواضع این دو چهره اصولگرا به هم ریشه‌های عمیق تری از مجلس دوازدهم و حتی انتخابات ریاست جمهوری اخیر دارد، کار متلک پراکنی مجازی بین قالیباف و رسایی به جایی رسیده که حمید رسایی در جلسه علنی با طعنه برای سلامتی رییس مجلس صلوات ختم می کند!
تحلیل انشعابات ناشی از این شکاف ها، زمانی قابل توجه شد که سید محمود نبویان، از خالص‌ترین نیروهای جبهه پایداری که به عنوان یکی از شاگردان محمدتقی مصباح یزدی نیز شناخته می‌شود وارد میدان شد و پاسخ رسایی را در دفاع از قالیباف داد.
نبویان در شبکه اجتماعی «ایکس» به حمید رسایی پاسخ داد. نبویان نوشت: «تا آنجایی که مطلع هستم، دبیرخانه شورای‌عالی امنیت ملی، ابلاغ و اجرای قانون مربوط به عفاف و حجاب را به تعویق انداخته و حتی اگر رئیس مجلس بخواهد هم نمی‌تواند مانع اجرای قانون مصوب مجلس که به تأیید شورای نگهبان رسیده، شود».
دفاع نبویان از قالیباف در شکل ظاهری بروز نوعی اختلاف در دل جبهه پایداری تلقی شد حال آن که نزدیک به یک دهه است که حمید رسایی از این تشکل جدا شده است اگرچه در تمامی ادوار انتخابات مواضع یکسانی در قبال موضوعات مختلف داشته اند و در شرایط فعلی نیز اصلی‌ترین متحد حمید رسایی در مجلس دوازدهم امیرحسین ثابتی عضو جبهه پایداری است. در این میان، اما یک مساله مهم دیگر در تقسیم بندی این نیرو‌ها ذیل عنوان جبهه انقلاب وجود دارد؛ مرزبندی بر اساس مواضع در قبال محمدباقر قالیباف و سعید جلیلی.
آنچه در روز‌های اخیر حمیدرسایی را دوقلوی سیاسی امیرحسین ثابتی در مجلس دوازدهم قرار داده نه ریشه‌های مشترک این دو چهره در جبهه پایداری- یکی به عنوان عضو سابق و دیگری به عنوان عضو فعلی- که بر اساس دشمن مشترک است؛ در مرحله نخست دولت پزشکیان و در مرحله بعد «محمدباقر قالیباف». این محور مشترک دشمنی حمایت از سعید جلیلی را هم باید اضافه کرد.
چگونه کاندیدای «اصلح‌تر از اصلح» مصباح یزدی مبنای اختلافات در بازوی راست جناح راست شد
این نخستین بار نیست که برخی چهره‌های درون جبهه پایداری به صورت مستقیم و یا تلویحی نقد‌هایی را به سعید جلیلی وارد می‌کنند. تیرماه سال جاری صدایی از مجتبی ذوالنور نماینده مجلس در سال ۱۴۰۰ منتشر شد که نظر سردار سلیمانی درباره رئیس جمهور شدن سعید جلیلی را بازگو میکند. در همان زمان رحیم نوعی اقدم، عضو ستاد سعید جلیلی به نقل قول ذوالنوری از قاسم سلیمانی بر این مبنا که «اگر جلیلی رئیس جمهور شود من – سلیمانی- یک روز هم در سپاه قدس نمی‌مانم و استعفا می‌دهم چرا که با وجود او کار قفل می‌شود» واکنش نشان داد و گفت که «این صحت ندارد، کذب است، آقای ذوالنور به خاطر مطرح کردنش عذرخواهی کرد».
فراموش نکنیم که سیدمحمود نبویان با تمام ریشه های سفت و سختی که او را به مصباح یزدی و حلقه فکری اش در قم متصول میکندف همین چند ماه پیش وقتی بعد از این که با سرلیستی امنا وارد مجلس دوازدهم شد در مقابل همه قد علم کرده و از ریاست مجلس محمدباقر قالیباف نیز دفاع کرد.
این نقل قول البته توسط محمدجواد ظریف نیز در همان روز‌ها تکرار شد.
نزاع ناتمام بین نیروهای قالیباف و جلیلی حالا وارد مرحله جدیدی شده است. برخی از اعضا جبهه پایداری با انگیزه‌های مختلف در حال گرایش نسبی نسبت به قالیباف هستند. این مساله البته ذیل دو حلقه مرتضی آقاتهرانی و صادق محصولی در داخل جبهه پایداری نیز قابل تعریف است. در انتخابات مجلس دوازدهم علی رغم درگیری‌های شدید حلقه آقاتهرانی و قالیباف در ایام مجلس دوازدهم و روز‌های منتهی به انتخابات اسفند ۱۴۰۲، در نهایت پایداری‌ها ذیل دبیرکلی صادق محصولی به سرلیستی قالیباف رضایت دادند. افول حلقه آقاتهرانی بعد از مرگ مصباح یزدی رقم خورد و او نه تنها نتوانست ردای پدر معنوی پایداری را بر دوش خود حفظ کند که دبیرکلی این تشکل را هم به صادق محصولی واگذار کرد.
حالا بعد از کشمکش‌های فراوان در ایام انتخابات ریاست جمهوری چهاردهم تفکیک و مرزبندی بین قالیباف و جلیلی و نیروهای آن دو شفاف‌تر شده است و مهره‌های دو سمت این صفحه شطرنج نیز در حال تغییر موقعیت هستند. حتی برخی از این مهره‌ها از یک طرف صحنه در حال سکنی گرفتن در سمت دیگر این دوگانه هستند.
این تقسیم بندی جدید با مرزبندی بین نیروهای جبهه پایداری و حلقه جلیلی البته تفکیک معنادارتری پیدا میکند. نیروهای سعید جلیلی در حال افزون شدن با یارگیری از تیم دولت سابق هستند و شاید انتظاری که در حمایت از جبهه پایداری در برهه‌های مختلف داشتند به اندازه مدنظر آنها محقق نشده است.
در این ارزیابی نباید از نظر دور داشت که سعید جلیلی هرگز عضو جبهه پایداری نبود و در دهه ۸۰ و ۹۰ زیر سایه نگاه مثبت محمدتقی مصباح یزدی او کاندیدای اصلاح پایداری‌ها بود. بعد از چند نوبت شکست پایداری‌ها با مهره کاندیدای اصلح مصباح یزدی شاید حالا پایداری‌ها به این جمع بندی رسیده اند که چرا باید روی اسبی شرط بندی کننده که نه از خانه آنها برخواسته و نه برایشان شانس برد داشته است.
شکاف در جبهه انقلاب و کشیده شدن پای کیهان به میانه میدان
علاوه بر این در روز‌های اخیر ماجرای «برنامه و ایده سخنرانی میرحسین موسوی در صداوسیما در تابستان سال ۱۳۸۸» به یکی از محور‌هایی تبدیل شده که این مرزبندی را نمایان میکند.
علی لاریجانی در گفت و گویی با خبرآنلاین روایت کرد که قرار بوده تا میرحسین موسوی در صداوسیما حاضر شده و صحبت کند تا تنش‌های بعد از ایام انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸ مدیریت شود، اما این مساله با مخالفت دبیرخانه وقت شورای عالی امنیت ملی رو به رو شده است.
رجانیوز- رسانه‌ای که تا پایان دولت سیزدهم به جبهه پایداری منسوب بود و حالا زیر نظر داماد رییس دولت سیزدهم مدیریت می‌شود و میتوان آن را رسانه حلقه میثم و مقداد تلقی کرد- از ابتدای امر با رد ادعای علی لاریجانی نقش سعید جلیلی در این ماجرا را انکار کرد. چند روز بعد رجانیوز در مطلب دیگری مدعی شد که میرحسین موسوی به این برنامه تلویزیونی رضایت داده بود، اما درز خبر این توافق با ادبیاتی تند توسط روزنامه کیهان باعث شد که میرحسین از این تصمیم منصرف شود.
رجانیوز در عمل نقش تنش زایی در این ماجرا را از گردن سعید جلیلی برداشت و عجیب این که بر گردن کیهان انداخت. کیهان در تمامی دو دهه گذشته راست‌ترین رسانه اصولگرایان شناخته می‌شد و تمامی مدت صدای خالص جبهه انقلاب و نیروهای آن بود. حالا، اما برادر کوچکتر رسانه‌ای کیهان در بازخوانی رخداد‌های سال ۱۳۸۸ انگشت اتهام را به سمت کیهان می‌گیرد. موضوعی که نشان از فعال شدن گسل‌های داخل جبهه انقلاب دارد.
اختلاف در جبهه انقلاب و خالص سازی در داخل خالص سازان
جمله معروف وحید یامین پور از نسل سومی‌های اصولگرا که ذیل نیروهای انقلاب رخ نمونده و بیان عبارتی درباره بخشی از نیروهای اصولگرا با عنوان «حلقه سخت نظام» در شرایط فعلی می‌تواند مبنای تحلیل شرایط جدید باشد.
یامین پور در مرداد سال ۱۴۰۱ در گفت و گویی خود و همفکرانش را لوکوموتیو نظام خواند یعنی مجموعه‌ای که نیروی محرکه برای نظام است. او مدعی شد که این طیف حلقه سخت نظام هستند، یعنی نظام اسلامی توسط آنها محافظت می‌شود و طلبکارانه اخطار داد که اگر نظام در موضوعاتی که خط قرمز این گروه است، بازنگری کند این حلقه سخت از نظام جدا خواهد شد.
به نظر می‌رسد تهدید‌های یامین پور در مرداد سال ۱۴۰۱ حالا وارد مرحله جدیدی شده است. بخشی از نیروهای حامی سعید جلیلی – بعضا با هم پوشانی بسیار محدود با جبهه پایداری و بیشتر خارج از تشکیلات سازمانی پایداری ها- در حال نشان دادن موقعیت و مختصات خود هستند. آنها در یک نمونه برای موضوع «عدم ابلاغ قانون حجاب» ذیل مانیفستی که سعید جلیلی تعریف کرده حرکت می‌کنند. همان گفته جدید جلیلی که تاکید کرده در شورای عالی امنیت ملی مصوبه‌ای مبنی بر عدم ابلاغ قانون وجود ندارد.
مشخصا این طیف میخواهد دستپخت خود در موضوع حجاب را به جامعه قالب کند؛ با این کار هم برنامه ریزی فکری خود را در زمینه حجاب اجرایی کرده، هم برای دولت پزشکیان بحران زمین گیری را ایجاد میکند و هم وزن و توان خود را به رخ طیف قالیباف می‌کشد.
این شرایط البته سرنوشت محتوم خالص سازی است. سرنوشتی که هر اندازه حلقه کوچکتر شود باز هم بنا بر محدود کردن بیشتر است. وقتی حذف ناطق نوری و علی لاریجانی از اردوگاه اصولگرایی ممکن بود، جبهه پایداری هم می‌تواند پشت دروازه‌های جبهه انقلاب قرار بگیرد. حلقه سخت نظام آنقدر نیروی رسوب کرده در بخش‌های مختلف از دولت سیزدهم دارد که بتواند با طلبکاری و تهدید مرز‌های جدید اختلاف تعریف کند.
